دفاع فوق العاده از پایان نامه با توضیحات کامل و فیلم

تجربه دفاع پایان نامه ارشد

چه زود گذشت… انگار همین دیروز بود که با یک هیجان خاصی منتظر جلسه دفاع پایان نامه بودم. دفاعی که می‌توانست ثمره کار یک‌ساله من روی پایان نامه‌ام را نشان دهد. در مدت یک سالی که روی پایان نامه کار می‌کردم انگار داشتم نوزادی را پرورش می‌دادم. چه شب‌هایی که به خاطر نوشتن یا حل یک مسئله پشت لپ‌تاپم را تا نزدیکی سحر  گذراندم و چه روزهایی که آن‌قدر مشغول بودم که ندانستم چطور گذشت تا این پایان نامه به مرحله پایانی خود برسد.

حسی که نسبت به دفاع از پایان نامه تجربه می‌کردم شبیه زمان کنکور بود. یعنی زمانی که یک سال درس‌خوانده بودم و قرار بود در جلسه کنکور در چند ساعت برای تمام یک سال من و چه‌بسا آینده من تعیین تکلیف شود.

به‌هرحال حیف بود که بخواهم در یک جلسه 30 دقیقه‌ای دفاع پایان نامه به خاطر رعایت نکردن چند نکته همه زحماتم زیر سوال برود. سوالات زیادی درباره دفاع پایان نامه داشتم و چیزهایی شنیده بودم اما دوست داشتم خودم بیشتر تحقیق کنم تا بدانم که اوضاع از چه قرار هست.

در محیط دانشگاه هرکجا می‌دیدم آگهی جلسه دفاع پایان نامه زده‌شده، روز و ساعت آن را یادداشت می‌کردم و سعی می‌کردم به‌عنوان یک شرکت‌کننده در جلسه دفاع از پایان نامه حضورداشته باشم که متوجه شوم عملا چه اتفاقی می‌افتد.

در این جلسات دفاع پایان نامه تجربیات خیلی خوبی کسب کردم و همیشه نکات مهم و جالب را یادداشت می‌کردم. از طرفی تصمیم گرفتم که درباره دفاع از پایان نامه مطالعه کنم اما متاسفانه مرجعی خوب برای این موضوع نبود که درباره جلسه دفاع از پایان نامه به‌صورت کامل و تخصصی توضیح داده باشد.

به همین خاطر رفتم سراغ کتاب‌های انگلیسی و آنجا هم کتابی که مدنظرم بود ندیدم(البته شاید الان باشد). بیشتر کتاب‌هایی در حوزه سخنرانی و یا کتاب‌هایی حجیم و تخصصی درباره پاورپوینت بود. مطالعه قسمت‌هایی از این کتاب‌ها در کنار هم و از طرفی تجاربی که در جلسات دفاع پایان نامه پیداکرده بودم، کم‌کم پازل نحوه دفاع از پایان نامه را شکل می‌داد که می‌توانست در کنار تمریناتی که داشتم جلسه دفاع خوبی برایم رقم بخورد که خوشبختانه همین‌طور شد و با نمره بسیار نزدیک به نمره کامل (بیست‌وپنج صدم کمتر) دفاع پایان نامه را انجام دهم. البته بعد این تجارب تبدیل به کتاب ” چگونه ارائه موفق داشته باشیم” شد.

چند وقت بعد از طرف چند دانشگاه برای آموزش نحوه دفاع از پایان نامه دعوت شدم که پرسش و پاسخ‌های خوبی از طرف دانشجویان مطرح می‌شد که می‌توانست تجربه‌آموزشی من را کامل‌تر کند.

تصمیم گرفتم فیلم صفر تا صد دفاع از پایان نامه و همچنین فیلم ساخت پاورپوینت دفاع از پایان نامه را تهیه کنم که این کار انجام و استقبال فوق‌العاده بود و الان دیگر به‌جای این‌که به یک کلاس 50 نفره آموزش بدهم کل دانشجویان کشور می‌توانند از این مطالب و فیلم‌ها استفاده کنند.

پیشنهاد ویژه: فیلم آموزشی صفر تا صد جلسه دفاع از پایان نامه

اما برویم سراغ بحث اصلی خودمان و ببینیم که در یک جلسه دفاع پایان نامه چه می‌گذرد و اگر خواستیم دفاع پایان نامه ارشد یا دکتری داشته باشیم چه باید کرد. بدیهی است که دانشجویان کارشناسی هم اگر نیاز به دفاع داشته باشند می‌توانند از این موضوع استفاده کنند و حتی برای افرادی که در هرجایی می‌خواهند از دستاوردهای خود مثل اختراع و … دفاع داشته باشند می‌توانند بسیار مفید باشد.

در جلسه دفاع ارشد یا دکتری چه می گذرد؟

ببینید وقتی‌که شما مراحل نوشتن پایان‌نامه را انجام دادید که موردقبول استادتان واقع شد و مراحل اداری آن را طی کردید برای شما زمان دفاع پایان نامه تعیین می‌شود و معمولا مدتی زمان دارید که اقدامات قبل از جلسه دفاع را انجام دهید.

اقداماتی که قبل از جلسه دفاع لازم هست انجام دهید به این صورت هست که باید پاورپوینتی خوب داشته باشید. پاورپوینت شما هم باید محتوای مهم پایان نامه شما را داشته باشد و هم نکات زیباسازی در آن رعایت شده باشد که البته منظور از زیبایی این نیست که افکت و انیمیشن‌های زیادی در اسلایدهای شما وجود داشته باشد چون جلسه دفاع پایان نامه یک جلسه رسمی هست و نباید طراحی پاورپوینت را با دفتر نقاشی کودکان اشتباه گرفت هرچند متاسفانه برخی دانشجویان ناخواسته این کار را انجام می‌دهند. بنابراین نقش پاورپوینت در جلسه دفاع بسیار مهم هست. برای این‌که با خیال راحت تمام نکات لازم را بدانید می‌توانید فیلم آموزشی نحوه ساخت پاورپوینت دفاع از پایان نامه را ببینید.

اما فرض کنید که کم‌کم روزها به پایان می‌رسد و جلسه دفاع نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود تا جایی که چند ساعت به جلسه دفاع از پایان نامه باقی نمانده است در این مواقع چه باید کرد؟

چند ساعت قبل از دفاع پایان نامه چه باید کرد؟

در یکی از کارگاه‌های آموزشی که در دانشگاه برگزار می‌کردم یکی از دوستان این سوال را مطرح کرد که دو سه ساعت قبل از جلسه دفاع چه‌کاری باید انجام داد؟ این سوال خوب باعث شد این موضوع را نیز در این مقاله بیان کنم. به احتمال زیاد شما هم با این سوال مواجه شده‌اید. خب، اتفاقاتی که قبل از جلسه دفاع می‌افتد تقریبا برای اکثر دانشجویان ثابت هست.

احساس‌های مشترک دانشجویان قبل از جلسه دفاع پایان نامه

• یک حس خوب؛ چون قرار است فارغ‌التحصیل شوید.
• اندکی ترس و اضطراب ناشی از نتیجه دفاع پایان نامه.
• اندکی سردرگمی که چه باید کرد.
• برخی نگران پذیرایی هستند.
• برخی در فکر این هستند که آیا از پس سوالات اساتید برمی‌آیند.
• برای برخی از دانشجویان هیجان و نشاط
• برخی هنوز درگیر درست کردن فایل پاورپوینت هستند

و …

اما آیا این احساسات و افکار خوب هستند یا بد و دقیقا چه باید انجام داد؟ در ادامه نکاتی در این باره به شما خواهم گفت که می‌تواند به شما کمک کند.

قبل از دفاع پایان نامه چه بایدها و نبایدهایی باید رعایت شود؟

اگر اندکی ترس و هیجان دارید که کاملا طبیعی هست و نگران نباشید. اما بیاییم کمی در این باره بیشتر بررسی کنیم که چه عواملی می‌تواند ترس ما را زیاد کند.

این عوامل به دودسته تقسیم می‌شوند:

دسته اول تفکرات منفی هست که احتمال به وقوع پیوستن آن‌ها بسیار، بسیار کم هست و فقط در ذهن شما ساخته و پرداخته می‌شود. این‌که ممکن است پایان نامه شما کاملا مردود شود یا این‌که در جلسه دفاع زمین بخورید و…

در این حالت بهتر است خود را با موارد دیگر و مثبت سرگرم کنید. چند بار نفس عمیق بکشید و به خودتان یادآوری کنید که این یک واکنش طبیعی بدن هست. با خودتان مهربان برخورد کنید و خودتان را سرزنش نکنید. اگر دست از سرزنش خود برندارید افکار منفی تقویت می شوند و مجدد افکار منفی قوی تر به وجود می آورند که جلوگیری از آن را سخت تر می کند.

برخی از نگرانی‌ها و اضطراب‌ها به خاطر این هست که یک سری اتفاقات ممکن است در جلسه دفاع رخ دهد مثلا رفتن برق، ویروسی شدن لپ‌تاپ و خاموش شدن آن. پس به‌جای این‌که نگران آن‌ها باشید باید دست‌به‌کار شوید و آن‌ها را برطرف کنید. مثلا فراموش کردن شارژر لپ‌تاپ و یا فایل پایان نامه و … که البته یک چک‌لیست کامل در انتهای کتاب “چگونه ارائه موفق داشته باشیم” آورده‌ام و شما می‌توانید موارد مهم را بردارید و در کنار آن یک تیک بزنید.

با این دو راهکار می‌توانید تا حد زیادی نگرانی و ترس را از خود دور کنید.

چه اقداماتی قبل از دفاع پایان نامه نباید انجام داد؟

برخی از دانشجویان چند ساعت مانده با دفاع پایان نامه هنوز در حال درست کردن فایل پاورپوینت خود هستند. در این حالت استرس و فشار زیادی را تحمل خواهند کرد چرا که از یک طرف فایل پاورپوینت آن‌ها آماده نشده و ترس ناشی از تمرین نکردن هم به آن اضافه می‌شود.

نکته دیگری که باید به آن اشاره کنیم آن هست که زیاد منفی نگری دارند که این هم ترس را زیادتر می‌کند و بنابراین باید حواس را به سمت چیزهای مثبت برد تا منفی نگری از بین برود. نکته بعد در مورد نوشیدن مایعات و آب زیاد هست، چون ممکن است در بین ارائه، شما نیاز به سرویس بهداشتی پیدا کنید.

بنابراین قبل از دفاع پایان نامه شما چند روز قبل از دفاع تمام کارهای لازم مثل ساخت پاورپوینت، تمرین، داشتن موارد لازم برای دفاع را آماده کرده باشید و همه را موکول به دقیقه آخر نکنید. چند ساعت قبل از جلسه آماده رفتن به مکان ارائه شوید تا احیانا درگیر ترافیک و … نشوید.

اقدامات لازم در جلسه دفاع پایان نامه

برخی کارهای جانبی در جلسه دفاع را باید به دیگران و یا دوستتان که قبلا با آن هماهنگ کرده‌اید بسپارید که تمرکز اصلی شما از بین نرود. یکی از این اقدامات پذیرایی کردن در جلسه دفاع هست.

نحوه پذیرایی در جلسه دفاع از پایان نامه

به‌طورکلی پذیرایی در جلسه دفاع سلیقه‌ای هست، ولی بهتر است نکات زیر را رعایت کنیم. البته اگر دوست دارید علاوه بر این نکات، با تمام نکات لازم برای یک دفاع خوب و عالی آشنا بشوید توصیه می‌کنم فیلم آموزشی صفر تا صد جلسه دفاع از پایان نامه را ببینید.

خود را درگیر پذیرایی نکنید

برخی از دانشجویان سعی می‌کنند در جلسه دفاع پایان نامه خود سکان‌دار همه مسائل باشند. یعنی از اتصال کابل کامپیوتر تا پذیرایی را انجام می‌دهند و به همین خاطر استرس زیادی به خودشان وارد می‌کنند. توصیه اکید این است که از قبل با یکی از دوستانتان هماهنگی لازم جهت انجام این‌گونه کارها انجام دهید و خود را درگیر نکنید. شما باید بر روی ارائه تمرکز داشته باشید. درصورتی‌که فردی پیدا نکردید از فرد خدماتی که در دانشگاهتان هست خواهش کنید که پذیرایی را انجام دهد البته می‌توانید به او انعامی هم بدهید.

زمان پذیرایی در جلسه دفاع

از فردی که قرار است این کار را انجام دهد خواهش کنید که قبل از شروع ارائه وسایل پذیرایی را توزیع کند. درصورتی‌که در حین ارائه این کار انجام دهد موجب حواس‌پرتی خود و مخاطبان می‌شود.

برخی نیز این کار را در پایان جلسه انجام می‌دهند که بستگی به شما دارد ولی سعی کنید وسایل پذیرایی برای اساتید از همان ابتدا بر روی میزشان قرار دهید.

چه چیزی برای پذیرایی مناسب است؟

اگر شما در چند جلسه دفاع شرکت کنید تقریبا با روال کار آشنا می‌شوید قطعا یک برش هندوانه یا انار برای جلسه دفاع مناسب نیست. اما به نظر من بهترین کار استفاده از یک جعبه یک‌بارمصرف حاوی یک کیک، آبمیوه و یک نوع میوه برای هر نفر مناسب هست. حتی می‌توانید یک آب‌معدنی کوچک نیز در کنار آن قرار دهید. توزیع جعبه‌ها بسیار راحت‌تر از گزینه‌های دیگر مثل یک جعبه شیرینی تر است البته هر طور که خودتان راحت‌تر هستید. یک نکته کوچولو هم این‌که در کنار خودتان حتما یک بطری آب‌معدنی داشته باشید که اگر گلویتان خشک شد نوش جان کنید.

برخی از دانشجویان ریخت‌وپاش زیادی انجام می‌دهند که به قول یکی از دوستان بیشتر شبیه جلسه جشن ازدواج است و به نظرم تا آن حد نیاز نیست پیش بروید. حال تصمیم با خودتان است که دست‌به‌کار شوید و کام مخاطبان را شیرین کنید.

برای اساتید چه کادویی بخرم؟

سوال جالبی که برخی می‌پرسند این هست که برای استاد چی بخرم؟ و من جواب می‌دهم هیچی! به‌ندرت مشاهده می‌شود که برخی از دانشجویان در پایان جلسه کادوهایی را به اساتید تقدیم می‌کنند. این کار در آن شرایط چیزی جز حس گرفتن نمره را به اساتید و مخاطبان منتقل نمی‌کند و جالب نیست و ممکنه اساتید کادو شما را رد کنند که فکر نمی‌کنم حس خوبی باشد. درصورتی‌که استاد راهنمای و یا هر استاد دیگری برای شما زحمت کشیده و واقعا دوست دارید از او قدردانی کنید، می‌توانید بعد از جلسه دفاع و در دفتر کارش این هدیه را تقدیم او کنید نه در جلسه دفاع.

گل برای جلسه دفاع از پایان نامه

سوالی که برخی از دوستان دارند این هست که می‌توانم در جلسه دفاع گل بیاورم. جواب مثبت هست و البته بستگی به شرایط و جو دانشگاه شما دارد. البته من ترجیح می‌دهم تمرکز اصلی خودم را روی دفاع از پایان نامه بگذارم و با همان پذیرایی کار را تمام کنم و در پایان با یک نمره خوب یک خاطره به‌یادماندنی از دفاع پایان‌نامه‌ام داشته باشم.

کنترل ترس از دفاع پایان نامه

برای اینکه بتوانید ترس از دفاع پایان نامه را کم کنید و ارائه خوب و با اعتماد به نفسی داشته باشید لازم هست که نکات زیر را انجام دهید.

• هرگز سعی نکنید ترس خود را سرکوب کنید بلکه آن را به عنوان قسمتی از واکنش طبیعی بدن بپذیرید. با این کار حس بهتری به شما دست خواهد داد.

•  باید محوریت و شروع و پایان مناسبی برای ارائه خود پیدا کنید و در حقیقت همه چیز را از قبل مهیا کرده ویک نقشه ذهنی برای خود ترسم کنید.

• این جمله را در ذهن خود تکرار کنید که دیگران برای دیدن ترس و اضطراب شما نیامده اند و از ترسیدن شما هم هیچ لذتی نخواهند برد. دیگران آمده اند تا از معلومات شما استفاده کنند و از اقتدار و تسلط شما لذت ببرند. برای اثبات این حرف کافیست خود را جای مخاطب بگذارید آیا شما از ترسیدن فرد ارائه دهنده لذت می برید؟ پس از قضاوت نادرست در مورد خود بپرهیزید.

• استفاده از طنز بسیار مفید است مثلا یکی از دوستان در جلسه سمیناری می گفت ” من نمی دانم کسی که خودش ترس داره چطور می خواد نحوه ارائه را به دیگران بیاموزد” و یا فرد دیگری می گفت” تا قبل از جلسه ارائه خودم و خدا از محتوای مطالب خبر داشتیم ولی آلان که شروع کردم فقط خدا می داند که چه می خواهم بگوییم” که بعد از خنده حضار و همراه کردن مخاطب با خودش شروع به صحبت می کرد. شما هم می توانید متناسب با جلسه ارائه خودتان یک جمله طنز آمیز به کار ببرید.

• از دیگر عواملی که می تواند به شما کمک کند تا ترس خود را کاهش دهید، برطرف کردن برخی از نگرانی ها قبل از ارائه است. لپتاپ، فلش، فایل پاورپوینت یا هر مورد فنی که لازم است را چک کنید و چک لیستی از تمام مواردی که نیاز است را با خود داشته باشید را تهیه کنید.

• حتما تمرین داشته باشید؛ همان طور که در کتاب ارائه موفق و ویدئو صفر تا صد دفاع از پایان نامه نیز مفصل تر ذکر کردیم اول باید تمرین ذهنی سپس ضبط صدا و سپس تمرین در جمع را حتما داشته باشید.

• در پایان باید بگویم که در طول جلسه نگران نتیجه نباشید و بر روی ارائه خود تمرکز کنید.

دفاع پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری

همان‌طوری که گفتم مهم‌ترین کاری که شما باید در روز جلسه دفاع از پایان نامه کارشناسی ارشد یا دکتری خود انجام دهید این هست که روی موضوع خودتان و دفاع از پایان نامه تمرکز داشته باشید.

روال کار به این صورت هست که شما با اجازه اساتید کارتان را شروع می‌کنید. موضوعی که اغلب دانشجویان می‌پرسند این هست که در اول جلسه دفاع پایان نامه چه جمله‌ای باید بگوییم؟ شما می‌توانید از قبل یک جمله خوب تدارک ببینید. این جمله می‌تواند کوتاه باشد یا کمی بلند اما حتما به یاد داشته باشید که نیازی نیست که 5 دقیقه اول را به عرض ارادت و تقدیر و تشکر و … بپردازید چون شما زمان زیادی برای دفاع ندارید و لازم هست که استفاده بهینه کنید تا وقت کم نیاورید. بنابراین کافی هست که مثلا بگویید: به نام خدا، با عرض سلام خدمت اساتید گرامی و حضار محترم، بنده …….(فامیل خودتان) هستم و می‌خواهم در مورد ……………..(موضوع پایان نامه) صحبت کنم.

البته می‌توانید این جمله را بنا به سلیقه خودتان تغییر دهید ولی نیاز نیست که خیلی تعریف و تمجید زیاد و طولانی داشته باشید.

سوالات متداول اساتید در جلسه دفاع پایان نامه

در جلسات دفاع پایان نامه ارشد و دکتری اساتید بعد از این‌که دانشجو در مهلت مقرر دفاع از پایان نامه خودش را انجام داد نوبت به اساتید می‌رسد که سوالات خودشان را بپرسند. معمولا یک سری سوالاتی هست که برای تمام رشته‌ها مشترک هست و ممکن است از دانشجو پرسیده شود فرقی نمی‌کند که در چه رشته تحصیلی باشید چون این سوالات متداول به‌صورت کلی و جدای از سوالات تخصصی هست. البته پرسیدن این سوالات حتمی نیست و شاید اساتید فقط همان سوالات تخصصی بپرسند اما خوب هست که ما درهرصورت آمادگی لازم داشته باشیم.

این سوالات متداول برای این هست که اساس کار شما مشخص شود چون بعضی مواقع دانشجو بابت کار و پروژه خود تلاش زیادی کرده است اما خودش هم نمی‌داند که چرا این کار انجام داده است و اصلا هدف اصلی چه بوده و فقط درگیر جزئیات بوده است.در کتاب چگونه ارائه موفق داشته باشیم و همچنین در فیلم صفر تا صد دفاع از پایان نامه به‌صورت مفصل‌تر به این موضوع پرداخته شده است. درصورتی‌که شما از قبل آمادگی پاسخ به این سوالات را داشته باشید می‌تواند در نمره و امتیاز شما بسیار تأثیر داشته باشد و عزت نفس شما را افزایش دهد، هرچند که در سوالات تخصصی اندکی ضعیف‌تر باشید.

اما برخی از سوالات متداول به این صورت هست که:

چرا این موضوع را برای پایان نامه خود انتخاب کرده‌اید؟

ممکن است شما دچار سردرگمی شوید و یا این سوال بدیهی به نظر برسد اما هدف استاد این هست که آیا شما در پس این کار دلیل و هدفی هم داشته‌اید یا صرفا یک‌روند از پیش تعیین‌شده را انجام داده‌اید و یا از کسی کپی کرده‌اید.

این روش چه برتری نسبت به روش‌هایی که بقیه انجام دادند دارد؟

با پرسیدن این سوال قصد دارند بدانند که آیا شما روش‌های که افراد قبلی انجام دادند را مطالعه کرده‌اید و با موضوع و پژوهش خود مقایسه کرده‌اید؟ پس بهتر است که پژوهش‌های هم‌راستا با خودتان را مطالعه و آن‌ها را با پژوهش خودتان مقایسه کنید.

از سوالات متداول دیگری که پرسیده می‌شود این هست که آیا این روش در عمل هم کاربرد دارد؟

بسیاری از موضوعاتی که دانشجویان کار می‌کنند به‌صورت تئوری محور هست و بعد از چند مدت پایان نامه آن‌ها در کتابخانه دانشگاه خاک می‌خورد. البته اگر بتوان آن را به‌صورت مقاله چاپ کنید می‌تواند برای برخی از افراد مفید باشد. خب جدای از خوب و بد تئوری بودن موضوع شما به این مساله هم فکر کنید که آیا در عمل هم می‌توانید این روش را به‌کارگیرید یا خیر؟

نوآوری کار شما در چه چیزی هست؟

آخرین سوال متداولی که در جلسه دفاع از پایان نامه که در این مقاله برای شما ذکر کردم این هست که آیا در پژوهش پایان نامه خود نوآوری نیز داشته‌اید یا صرفا یک تقلید از دیگران بوده است. چه‌بهتر که حتی قبل از این‌که اساتید بخواهند این مورد را از شما بپرسند به‌عنوان یک مزیت در زمان ارائه و دفاع پایان نامه خود به این نکته اشاره کنید. البته شما باید دلیل قانع کننده‌ای برای این صحبت خود داشته باشید.

بایدها و نبایدها در جلسه دفاع پایان نامه

در جلسه دفاع پایان نامه نکاتی هست که باید بدانیم و آن‌ها را رعایت کنیم چون تجربه عملی من از مشاهده ده‌ها جلسه دفاع پایان نامه نشان داده که عدم رعایت کردن همین مطالب به‌ظاهر ساده اتفاقات عجیبی در جلسه دفاع به وجود آورده است که ممکن است پشیمانی زیادی برای شما داشته باشد.

کار با ابزارهای ارائه و دفاع

در جلسه دفاع وقت تمرین و سعی و خطا کردن نیست. اگر احساس می‌کنید کار با پاورپوینت را خوب نمی‌دانید حتما از قبل تمرین کنید. کار با لپ‌تاپ و یا کامپیوتر و آن قسمت‌هایی که مربوط به جلسه دفاع می‌شود را یاد بگیرید.

دریکی از جلسات دفاع دانشجویی شروع به دفاع پایان نامه ارشد خود کرده بود و تقریبا نیمی از زمان جلسه هم گذشته بود. دانشجو باقدرت و خوب پیش می‌رفت تا این‌که یک پیغام مبنی بر آپدیت شدن نرم‌افزاری که روی سیستم داشت روی صفحه مانیتور ظاهر شد این پیغام به انگلیسی بود و این سوال را می‌پرسید که “آیا تمایل دارید برای این‌که نرم‌افزار روی لپ‌تاپ شما نصب شود، یک‌بار سیستم شما خاموش و روشن شود؟ ” دانشجو که هول کرده بود بدون توجه گزینه yes یا همان بله را انتخاب کرد. اتفاقی که افتاد این بود که کلاً همه‌چیز خاموش شد و تا لپ‌تاپ دوباره روشن شد و نرم‌افزار پاورپوینت باز کرد حدود ده دقیقه از زمان دفاع را از دست داد و مهم‌تر این‌که بعدازآن دیگر آن قدرت بیان مثل قبل را نداشت.

در مثالی دیگر دانشجویی بود که نمی‌توانست مطالب خودش را روی ویدئو پروژکتور قرار دهد و چون مسئول فنی دانشگاه هم نبود حدود یک ربع از جلسه دفاع خودش را برای این‌که چطور مطالب خودش را برای همه روی ویدئو پروژکتور نشان دهد صرف کرد. درصورتی‌که می‌توانست از یک ساعت قبل از جلسه دفاع این کار را انجام دهد و راه بهتر این‌که حتی می‌توانست با یک کابل HDMI در منزل نیز تمرین کند. نحوه کار در فیلم آموزشی زیر توضیح داده‌شده است.

روش صحبت کردن و اجرا

لطفا کمی در این رابطه تمرین کنید. شاید خودتان به‌خوبی متوجه نشوید که اجرای شما چطور هست اما دیگران به‌راحتی تشخیص می‌دهند. نحوه تمرین کامل در فیلم آموزشی صفر تا صد دفاع از پایان نامه توضیح داده‌شده است اما در اینجا نیز چند نکته مهم ذکر می‌شود.

حتما قبل از دفاع چند بار با صدای نسبت بلند تمرین کنید. اگر می‌توانید مادربزرگ، پدربزرگ، بچه‌های فامیل که کمی مشغله کمتری دارند در یک اتاق جمع کنید و دقیقا شبیه به جلسه دفاع پایان نامه برای آن‌ها تمرین کنید.

درست هست که آن‌ها چیزی از محتوا سر در نمی‌آورند اما می‌توانند به شما ازنظر گویندگی و ظاهر نکاتی بگویند که شاید خودتان هم تعجب کنید. البته می‌توانید این افراد را هم که بی‌خبر از همه‌چیز هستند با نکات و کلمات قلمبه و گاها تخصصی و به زبان انگلیسی شگفت‌زده کنید تا تحسین آن‌ها را برانگیزانید و از شما به‌عنوان یک نابغه یاد کنند. 🙂 اما بدانید و آگاه باشید که در جلسه دفاع ممکن است از این چیزها خبری نباشد و شما را فتیله‌پیچ کنند. 🙂

اگر نمی‌توانید یک جمع بیکار را گیر بیاورید بهترین راه ضبط صدای خودتان هست و بعد گوش کنید. بسیار متوجه خواهید شد که کجا خوب صحبت می‌کنید و کجا بد و می‌توانید آن را تصحیح کنید.

در  برخی از جلسات دفاع افراد یا خیلی کند و آرام حرف می‌زنند و حوصله همه را سر می‌آورند و یا آن‌قدر سریع صحبت می‌کنند که هیچ‌کس نمی‌داند که چه می‌گوید. بنابراین یک تعادل در صحبت کردن داشته باشید.

ظاهر مناسبی داشته باشید

در برخی از جلسات دفاع افرادی می‌بینیم که ظاهر آن‌ها تقریبا سنخیتی با یک جلسه رسمی دفاع از پایان نامه ندارد. البته این پوشش شما شخصی هست و کسی نمی‌تواند بابت این موضوع از نمره شما کم کند اما ازنظر روحی می‌تواند تاثیری روی اساتید داشته باشد.

یک نکته روانشناسی هست که می‌گوید معمولا ما با اولین نگاه و یا در چند ثانیه اول قضاوت می‌شویم و یک تعریف از خودمان در ذهن طرف مقابل می‌کاریم. به‌عنوان‌مثال برخی تی‌شرت‌های تنگ همراه با تصاویر عجیب‌وغریب روی سینه نمی‌تواند در یک جلسه رسمی مناسب باشد. بنابراین یک لباس معقول و رسمی برای جلسه دفاع بپوشید.

اگر جلسه دفاع پایان نامه شما در یک جلسه کنفرانسی هست که همه دور یک میزگرد می‌نشیند و خودتان هم مجبورید نشسته دفاع کنید لطفا نحوه نشستن خودتان را چک کنید. برخی از دانشجویان بدون این‌که خودشان متوجه شوند خیلی شل و وارفته روی صندلی لم می‌دهند و برخی خیلی روی میز خم می‌شوند. بنابراین می تونید مستقیم و به‌قول‌معروف باصلابت روی صندلی بنشینید که حس اعتمادبه‌نفس هم به خودتان دست دهد و هم به دیگران این حس را القا کنید.

البته ذکر این نکات به این معنی نیست که به شما استرس وارد شود و فکر کنید که جلسه دفاع از پایان نامه خیلی عجیب‌وغریب هست. کافی است کمی حواستان را جمع کنید و تمرکز خود را حفظ کنید تا به امید خداوند جلسه فوق‌العاده‌ای داشته باشید.

مدیریت زمان در جلسه دفاع پایان نامه

در جلسات سمینار و دفاع پایان نامه که شرکت می‌کنیم معمولا یکی از مواردی که دانشجویان با آن مشکل دارند مدیریت زمان جلسه ارائه است.

بعضی افراد جلسه دفاع پایان نامه خود را زودتر از حد معمول تمام می‌کنند و فکر می‌کنند که وقت کم می‌آورند و  تمام مطالبشان را با عجله توضیح می‌دهند و برخی دیگر آن‌قدر وقت کم می‌آورند که مجبورند از اسلایدهای انتهایی خود بگذرند یا آن‌ها را طوری توضیح بدهند که نه خودشان متوجه می‌شوند و نه اساتید.

براي این‌که بتوانيد در طول ارائه سمینار و دفاع پایان نامه مديريت زمان خوبي داشته باشيد بايد چند نکته را رعايت کنيد.
مطالب خود را اولويت‌بندي کنيد تا درصورتی‌که زمان کم آورديد بدانيد از چه مطالبي صرف‌نظر کنيد.
قبل از ارائه بارها تمرين کرده باشيد تا بين مطالب و زمان يک هم گامي به وجود آيد براي اين کار مي‎توانيد از زمان‌سنج‌هايي که در نرم‌افزارهاي ارائه مثل پاورپوينت هست و يا يک ساعت استفاده کنيد. هنگامی‌که فکر کرديد سه دقيقه از زمان ارائه شما گذشته است ساعت را چک کنيد، درصورتی‌که هنوز به اين زمان نرسيده‎ايد سرعت شما بالا هست و بايد کمي بيشتر توضيح دهيد و درصورتی‌که زمان چيزي بيشتر از سه دقيقه را نشان مي‌دهد سرعت شما کند است و بايد مطالب خودتان را جمع و جورتر بيان کنيد.
اين تکنيک را مي‎توانيد سه بار و در ابتدا، وسط و در زمان‌هاي پاياني ارائه خود به‌کارگیرید تا کنترل زمان از دست شما خارج نشود. هنگامی‌که چند بار اين کار را انجام دهيد در ارائه واقعي کنترل زمان را در اختيار داريد و نگران کمبود يا اضافه وقت نخواهيد بود. در جلسه دائم به ساعت مچي خود نگاه نکنيد، براي کنترل زمان مي‎توانيد در هنگام ارائه گوشه چشمي به ساعت رايانه خود داشته باشيد.

بعد از جلسه دفاع پایان نامه

بعد از این‌که شما به سوالات اساتید پاسخ دادید معمولا روال کار به این صورت هست که همه باید از اتاق خارج شوند حتی شما. در این اتاق فقط اساتید حضور دارند و بعد از حدود ده دقیقه مشورت به‌صورت خصوصی درب سالن باز می‌شود و دوباره همه مستقر می‌شوند. سپس یکی از اساتید به‌صورت ایستاده شروع به صحبت کوتاهی می‌کند و نمره شما را در حضور جمع اعلام می‌کند. البته نمره دفاع معمولا از 18 هست و دو نمره دیگر برای افرادی هست که تمایل دارند مقاله بنویسند.

البته ممکن است در صد کمی از افرادی که دفاع می‌کنند هم پایان نامه آن‌ها رد شود که نیاز هست یک‌بار دیگر بروند و نکات مدنظر اساتید را بازبینی کنند و اگر نیاز هست مطالعه بیشتری داشته باشند تا دوباره وقت جلسه دفاع برای آن‌ها تنظیم شود.

خب، دوستان این هم از جلسه دفاع از پایان نامه و نکاتی که نیاز بود در اینجا برایتان بگویم. در کل از جلسه لذت ببرید و برای خود خاطره خوشی بسازید. اگر سوالی بود بفرمایید تا به شما پاسخ داده شود.