نکاتی ناب برای پیدا کردن موضوع مقاله
هدف از انجام یک کار پژوهشی، رفع یک نیاز یا مشکل موجود در جامعه است. چون برای نوشتن یک مقاله استاندارد باید کلی زمان و هزینه صرف کرد. پس بهتر است که به جای نوشتن یک مقاله بلااستفاده، به فکر انتخاب یک موضوع کاربردی باشیم. موضوعی که منجر به خلق یک ایده یا اختراع شده و بتواند دردی از جامعه درمان کند. پس لازم است که زمان بیشتری را صرف پیدا کردن موضوع مقاله کنیم. البته پیدا کردن چنین موضوعی برای افراد متخصص و فعال در همان حوزه راحت است. چون این افراد با جزئیات کار آشنایی داشته و میدانند که کدام زمینه جای بیشتری برای کار کردن دارد. اما در این مقاله سعی داریم تا یک سری راهکار جدید برای پیدا کردن موضوع مقاله به شما معرفی کنیم.
اهمیت انتخاب موضوع برای مقاله یا پایان نامه
شاید با خود فکر کنید که انتخاب موضوع مقاله آنچنان مهم نیست. چون برخی از افراد صرفا به دنبال نوشتن یک مقاله یا پایان نامه پژوهشی و فارغ التحصیلی هستند. اما فراموش نکنید که حتی برای نوشتن یک مقاله ساده، باید ساعت ها و ماه ها وقت گذاشت. پس اگر قصد انجام یک پژوهش را دارید، بهتر است که موضوع شما کاربردی و متناسب با نیاز روز جامعه باشد. این ویژگی باعث بالا رفتن ارزش علمی مقاله شما خواهد شد.
ویژگی بعدی که در انتخاب موضوع مقاله باید در نظر گرفت، جدید بودن آن است. چون کمتر کسی پیدا میشود که حوصله خواندن یک مقاله با موضوع تکراری را داشته باشد. حتی به جرات میتوان گفت که مقاله یا موضوع تکراری، ارزش علمی ندارد. موضوع انتخابی شما باید جای کار داشته باشد. بعضی از زمینه ها هستند که مقالات نوشته شده مرتبط با آن زیاد است. چنین زمینه ای تقریبا اشباع شده و خیلی ارزش کار کردن ندارد.
معیار بعدی که برای انتخاب موضوع مقاله باید در نظر گرفت، سطح امکانات در دسترس است. ایده شما علاوه بر جدید و کاربردی بودن، باید قابلیت اجرایی داشته باشد. پس هنگام انتخاب موضوع مقاله، شطح امکانات فیزیکی و علمی دانشگاه را در نظر بگیرید.
راهکارهایی برای پیدا کردن موضوع مقاله
1 – بررسی صفحات وب اساتید و پژوهشگران
شیوه کار اساتید دانشگاه های معتبر بدین صورت است که لیستی از پژوهش های در حال انجام را در صفحه وب خود قرار میدهند. پس یک راهکار جالب برای پیدا کردن موضوع مقاله، مشاهده صفحات شخصی این افراد است. چون شاید بتوان از این موضوعات الگوبرداری کرده و یا به فکر بومی سازی آن بود.
2 – مطالعه مقالات یکی دو سال اخیر مرتبط با حوزه پژوهش
برای دسترسی آخرین مقالات منتشر شده در یک حوزه علمی، باید از موتورهای جستجوگر کمک گرفت. گوگل اسکالر، اسکوپوس و ساینس از جمله پایگاه های داده در زمینه مقالات علمی هستند. مثلا در گوگل اسکالر یک فیلتر خاص برای نمایش مقالات جدید وجود دارد. بدین صورت که به دنبال موضوع مورد نظر خود در بین مقالات منتشر شده در یک سال یا چند ماه پیش بگردید. این اطلاعات به شما کمک میکند تا موضوعی به روز را برای مقاله خود انتخاب کنید. موضوعی که علاوه بر تکراری نبودن، جا برای کار کردن داشته باشد.
3 – شناسایی مشکلات بزرگ جامعه
هدف اصلی از نوشتن یک مقاله تحقیقاتی، رفع یک نیاز و یا پاسخگویی به یک مشکل است. چون در هر جامعه ای، یک سری مسائل جدید همچون محیط زیست، انرژی و حقوق مدنی مطرح است. پس شاید بهتر باشد که برای پیدا کردن موضوع مقاله، تمرکز خود را بر روی چنین مسائلی قرار دهید. چون ارزش چنین موضوعاتی نزد مردم بیشتر از مقاله های بدون کاربرد است.
مثلا یکی از دوستان من در دوران ارشد، دانشجوی رشته شیمی بود. او توانست ماده ای درست کند که ذرات معلق موجود در آب های فاضلاب را به خود جمع می کرد. مقاله کاربردی او در نهایت، تبدیل به یک اختراع جدید و ارزشمند برای تصفیه آب های زیرزمینی شد. پس برای انتخاب موضوع مقاله پژوهشی خود، نیم نگاهی هم به مشکلات و نیازهای روز جامعه داشته باشید.
4 – شرکت در جلسات طوفان فکری
منظور از طوفان فکری (brainstorming)، جلساتی است که توسط گروهی از افراد با تخصص های مختلف برگزار میشود. این افراد دور هم جمع میشوند تا مسئله ای را انتخاب کنند که ارزش تحقیق و حل کردن را دارد. پس هدف اصلی از برگزاری چنین جلساتی، شناسایی یک مسئله است نه ارائه یک راه حل! پس یک روش ساده برای انتخاب موضوع مقاله، شرکت در چنین جلساتی است. چون موضوع انتخاب شده در این جلسات جامع بوده و از چند دیدگاه مختلف بررسی میشود.
5 – مراجعه به وب سایت های آنلاین سازمان یا ارگان ها
سازمان یا ارگان های دولتی هر ساله یک سری موضوعات را تحت عنوان «اولویت های پژوهشی» معرفی میکنند. معمولا این موضوعات مرتبط با مسائل روز جامعه و طرح های دولتی هستند. الهام گرفتن از این مسائل مطرح شده، یک روش ساده برای پیدا کردن موضوع مقاله است. چون حتی اگر ایده شما قوی و کاربردی باشد، برخی سازمان ها بر روی آن سرمایه گذاری میکنند. پس صرفا برای کسب تجربه هم که شده، یک سری به این سایت های آنلاین بزنید.
6 – بررسی پیشنهادهای ارائه شده برای پژوهش
برخی نویسندگان در انتهای مقالات خود، یک سری ایده های جدید را پیشنهاد میدهند. مثلا یک دانشجوی ریاضی بر روی توابع درجه دوم کار کرده و به یک نتیجه ارزشمند دست یافته است. این شخص در انتهای مقاله خود و پس از ارائه نتایج، پیشنهاد بررسی آن موضوع برای توابع درجه سوم را میدهد. این شیوه مرسوم از تحقیقات، راهنمایی برای انتخاب موضوع مقاله است.
7 – در نظر گرفتن مسائل بازار و محل کار
متاسفانه یک فاصله چشمگیری بین مقالات پژوهشی و مسائل بازار کار وجود دارد. یعنی اکثر مقالات صرفا علمی بوده و به متناسب بودن آنها با نیاز بازار کار توجه نمیشود. علت این موضوع، نبودن ارتباط بین دانشگاه با کسب و کارهای جامعه است. البته در برخی از دانشگاه ها، دفتر ارتباط با جامعه وجود دارد. اما شما هم میتوانید برای پیدا کردن موضوع مقاله خود، مستقل عمل کنید. مثلا یک ایده مناسب برای دانشجویان حسابداری، مراجعه به بخش حسابداری کارخانجات است. شاید شناسایی نرم افزارهای مورد استفاده این کارخانجات و مشکلات آنها، یک ایده جدید برای تحقیق باشد. یا اگر کارمند یک شرکت بزرگ هستید، به فکر حل یک مسئله مهم باشید.
8 – سوال کردن از متخصصان فعال در شبکه های اجتماعی
یک سری شبکه های اجتماعی مانند ریسرچ گیت و کوئرا وجود دارد که مخصوص پرسش و پاسخ هستند. یعنی اعضای این شبکه ها این اجازه را دارند تا سوالات علمی خود را مطرح کنند. گاهی اوقات از لابه لای این پرسش و پاسخ انجام شده بین اعضا، موضوعات جالبی پیدا میشود. یا حتی شما میتوانید با عضویت در این شبکه های علمی، از نظر آنها برای پیدا کردن موضوع مقاله کمک بگیرید. یک ورژن داخلی از این نوع شبکه های اجتماعی، سای اکسپلور است که ارتباط بین جامعه پژوهشی ایران را فراهم میکند.
9 – بهره گیری از علم داده ها
در جهان امروزی، داده ها از ارزش بسیار بالایی برخوردار هستند. چون از تحلیل داده های مربوط به یک حوزه خاص، میتوان به یک سری اطلاعات ارزشمند دست یافت. مثلا با داشتن نمرات کارنامه دانش آموزان یک مدرسه، میتوان در خصوص وضعیت درسی و حتی کیفیت آموزشی معلمان اظهار نظر کرد. چون ابزارهای بسیار پیشرفته ای برای تحلیل داده ها و استخراج آمارهای پژوهشی وجود دارد. برای دسترسی به داده های علمی مرتبط با حوزه پژوهشی خود، از پایگاه های استنادی مانند وب آو ساینس، اسکوپوس و یا گوگل اسکالر استفاده کنید. چون با تحلیل این داده ها، موضوعات جذاب برای نوشتن مقاله مشخص خواهد شد.
10 – بررسی وب سایت های نوآوری باز
همزمان با گسترش اینترنت، روش های پیدا کردن موضوع مقاله نیز بیشتر شده است. چون بسیاری از راه حل هایی که تا به اینجای کار معرفی کردیم، وابسته به اینترنت بودند. در کنار این روش ها، یک سری پلتفرم های آنلاین برای مطرح کردن چالش های صنعتی و فناوری وجود دارد. هدف از ایجاد چنین پلتفرم هایی، به اشتراک گذاری این چالش ها با افرادی است که راه حلی برای آن دارند. حتی برخی پلتفرم های مطرح همچون ناین سیگما، آیدیا کانکشن و آی چلنج (نسخه ایرانی) جوایز مالی خوبی برای حل چنین مسائلی در نظر میگیرند.
11 – مطالعه مجلات علمی – تجاری مرتبط با حوزه تخصصی خود
ویژگی جذابی که مقاله شما را از دیگر تحقیقات انجام شده متمایز میسازد، کاربردی بودن است. چون اهمیت پژوهش شما وابسته به ارتباط آن با فناوری و بازار دارد. پس برای پیدا کردن یک موضوع مقاله با چنین ویژگی هایی، از مجلات تجاری – علمی غافل نباشید. چون این مجلات ارتباط بین جامعه پژوهشگر با فناوری و بازار هستند. حتی شاید با دیدن تبلیغات چاپ شده در چنین مجلاتی، جرقه یک ایده جدید در ذهن شما زده شود. مثلا مجله Mechanical Engineering Magazine یک منبع شناخته شده برای دانشجویان رشته مکانیک است. همچنین سایت گوگل اسکالر می تواند یک وب سایت خوب برای پیدا کردن مقالات رایگان و استفاده از آن ها برای پیدا کردن موضوع مقاله باشد. البته می توانید قبل از ورود به سایت گوگل اسکولار فیلم آموزشی کامل گوگل اسکولار را به صورت ببینید تا بتوانید به صورت عالی از این سایت استفاده کنید.
12 – بررسی صفحات گروه پژوهشی دانشگاه
شاید بکارگیری و استفاده از تمامی روش های معرفی شده برای پیدا کردن انتخاب موضوع سخت باشد. چون تعداد روش ها و منابع زیاد است و انتخاب را برای شما سخت خواهد کرد. اما در برخی از دانشگاه ها، هر گروه پژوهشی یک صفحه خاص مربوط به خود دارد. گزارش های مرتبط با حوزه تخصصی در این صفحات قرار گرفته و دانشجویان اجازه استفاده از آن را دارند. پس شاید برای شما ساده تر باشد که به جای جستجو در یک پایگاه داده، از این صفحات برای انتخاب موضوع استفاده کنید.
13 – بومی سازی پژوهش های انجام شده
آخرین راهکار برای پیدا کردن موضوع مقاله، بومی سازی پژوهش های انجام شده است. مثلا شما در حال مطالعه مقاله ای در رشته کشاورزی هستید. نتایج این مقاله مربوط به یک محدوده جغرافیایی یا جامعه آماری خاص است. پس شما هم میتوانید به فکر تعمیم این نتایج برای محدوده جغرافیایی خود باشید. پس صرفا با تغییر یک جامعه آماری، میتوان پژوهشی جدید انجام داد.
کلام آخر
اغلب دانشجویان ارشد و دکتری برای فارغ التحصیلی، نیاز به نوشتن یک مقاله دارند. معمولا این مقاله باید پژوهشی و مرتبط با رشته تخصصی آنها باشد. گاهی اوقات نیز اساتید دانشگاهی هم برای به روز نگه داشتن علم خود، مقالاتی را می نویسند. چون یکی از معیارهای سنجش بار علمی افراد، مقالاتی است که به نام او در ژورنال های معتبر چاپ میشود. اما مهم تر از تعداد مقالات، موضوع آن است. پس قبل از شروع کار پژوهشی خود، باید به فکر پیدا کردن موضوع مقاله باشیم. در این مطلب در خصوص ویژگی های یک مقاله خوب و روش های پیدا کردن موضوع توضیح دادیم. این روش ها کاربردی بوده و راهنمای جامعی برای انتخاب موضوع مقاله هستند.
پیشنهاد ویژه: فیلم آموزشی انتخاب موضوع مقاله و پایان نامه به صورت گام به گام کلیک کنید
دیدگاهتان را بنویسید