راهنمای کامل جمع‌آوری داده‌ها در انجام پایان‌نامه

جمع‌آوری داده‌ها در انجام پایان نامه از مهمترین کارهایی است که برای داشتن یک پایان نامه حرفه‌ای و با کیفیت باید با نهایت دقت انجام شود.

اما جمع‌آوری داده‌ها برای انجام پایان نامه چگونه انجام می‌شود؟ چرا انجام دقیق این کار برای داشتن یک پایان نامه علمی و معتبر ضرورت دارد؟

در مقاله پایان نامه چیست؟ به طور کامل برای شما عزیزان در مورد پروسه نوشتن پایان نامه به طور کامل شرح دادم. همانطور که گفتم پایان نامه برای پاسخ به یک پرسش نوشته می‌شود. گاهی اوقات برای رسیدن به این پاسخ باید به جمع‌آوری اطلاعات و داده‌ها از منابع مختلف بپردازید.

جمع‌آوری این داده‌ها اهمیت زیادی دارد. اما چرا این همه اهمیت دارد؟ شاید بتوان یکی از مهمترین دلایل آن را، رسیدن به نتایج درست و دور از هرگونه خطا و اشتباه برای پایان نامه اشاره کرد. اگر جمع‌آوری اطلاعات به شیوه‌ای درست انجام نشود، پایان نامه شما نیز از لحاظ علمی معتبر و قابل استناد نخواهد بود.

شاید به همین دلیل در آینده نتوانید از طریق پایان نامه رزومه علمی خود را قوی کنید. به عنوان مثال اگر بخواهید با تبدیل پایان نامه به کتاب و استخراج مقاله از پایان نامه برای خود یک رزومه علمی قوی بسازید باید داده‌های پایان نامه شما بسیار معتبر و دقیق باشند.

زیرا باید مقالات خود را در مجلات معتبر به چاپ برسانید و اگر داده‌های شما از روش‌ها و یا منابع نامعتبر جمع‌آوری شده باشند، قطعاً ویراستاران مجله آنها را رد می‌کنند. به همین دلیل باید با روش‌های جمع‌آوری داده‌ها برای پایان نامه آشنا باشید تا بتوانید بهترین اطلاعات را برای پایان نامه خود جمع‌آوری نمایید.

 همچنین با استفاده از اطلاعات درست با خیال راحت می‌توانید کار تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده را انجام دهید. در ادامه همراه من باشید تا با روش‌های جمع‌آوری داده برای پایان نامه آشنا شوید و به بهترین نحو ممکن اطلاعات لازم را جمع‌آوری نمایید.

آشنایی با روش‌های جمع‌آوری داده‌ها در انجام پایان نامه

قبل از انجام جمع‌آوری داده‌ها در انجام پایان‌نامه، باید مشخص شود نیاز به جمع‌آوری چه داده‌هایی است؟ این کار تنها با بررسی پرسشی که برای نوشتن پایان نامه مطرح شده، مشخص می‌شود. همچنین باید به این نکته مهم توجه شود که برای جمع‌آوری داده‌ها چه ابزارهایی باید به کار برده شوند. آیا برای دستیابی به این داده‌ها باید هزینه کرد؟ اصلاً چگونه می‌توان این داده‌ها را جمع‌آوری کرد؟ در مجموع برای جمع‌آوری داده برای پایان نامه، می‌توان روش‌های زیر را به کار برد:

• مشاهده
• مطالعه
• مصاحبه
• پرسشنامه

در ادامه با این روش‌ها به طور کامل آشنا می‌شوید:

۱٫ مشاهده یکی از روش‌های جمع‌آوری داده‌ها برای انجام پایان نامه

منظور از روش مشاهده چیست؟ در این روش چه کاری انجام می‌شود؟

در این روش دانشجو باید به مطالعه ویژگی‌ها، رفتارهای افراد، پدیده‌ها، و… بپردازد. البته مشاهده به دو صورت مشارکتی و غیر مشارکتی انجام می‌شود. اما منظور از مشاهده مشارکتی چیست؟ مشاهده مشارکتی به مشاهده‌ای گفته می‌شود که خود دانشجو نیز در موضوع شرکت می‌کند.

منظور از مشاهده غیر مشارکتی چیست؟ دراین نوع از مشاهده همانطور که از نامش پیداست فرد هیچگونه دخالتی ندارد و فقط به صورت حضوری و یا پنهانی مشاهدات انجام می‌شود.

اگر بخواهم به صورت ساده‌تر درباره روش مشاهده برای شما توضیح دهم، باید بگویم هنگامی که خود شما برای دیدن نمونه و داده‌ها در جایی حضور می‌یابید به آن مشاهده مشارکتی گفته می‌شود. به عنوان مثال شما برای جمع‌آوری داده‌ها در یک مکان حضور می‌یابید. ولی هنگامی که انجام مشاهده را به افراد دیگر می‌سپارید و یا خود به طور مستقیم در اینکار حضور ندارید به آن مشاهده غیر مشارکتی گفته می‌شود. هنگامی که از روش مشاهده به جمع‌آوری داده‌های خود می‌پردازیم، باید ابتدا یک برنامه‌ریزی دقیق داشته باشیم و همچنین به تمام جزئیات و آیتم‌ها با دقت توجه کنیم. این کار به ما کمک می‌کند تا از صحت داده‌های جمع‌آوری شده مطمئن شویم.

از مهمترین مزایای این روش می‌توان به این نکته اشاره کرد که در زمان کمی شما قادر به جمع‌آوری داده‌های زیادی هستید.

همچنین از مهمترین معایب این روش می‌توان به صرف هزینه بالا و وقت زیاد در نمونه‌هایی با حجم بالا اشاره کرد.

آیا در این روش ما با محدودیت‌هایی مواجه هستیم؟

بله مانند هر روش دیگری در این روش نیز محدودیت‌هایی وجود دارد.

به عنوان مثال اگر جامعه آماری شما بزرگ باشد، به دلیل گستردگی و پراکندگی داده‌ها قطعاً جمع‌آوری داده بسیار مشکل خواهد بود. همچنین کیفیت و کمیت کار انجام شده تا حد زیادی به دقت فرد پژوهشگر بستگی دارد. گاهی دقت پژوهشگران در جمع‌آوری داده‌ها به قدری زیاد است که پژوهشگر، اطلاعات زیادی درباره این موضوع کسب کرده و همچنین می‌تواند حتی، موضوعات جدید را نیز از دل این موضوع کشف نماید.

اگر به صورت کلی این روش را بخواهیم بررسی کنیم باید بگوییم که این روش، یکی از بهترین روش‌های توصیفی بوده و تا حد زیادی نشان‌دهنده واقعیت‌ها است. همچنین این روش قادر است به ارزیابی رفتارها به صورت عینی بپردازد.

۲٫ مطالعه؛ روش‌های جمع‌آوری داده‌ها برای انجام پایان نامه

این روش همانطور که از نامش پیداست از طریق مطالعه انجام می‌شود. در این روش جمع آوری اطلاعات برای پایان نامه پژوهشگر برای جمع‌آوری داده‌ها از انواع مقالات علمی پژوهشی، انواع مجله، کتاب و… استفاده می‌کند. برای مطالعه انواع کتاب پژوهشگران می‌توانند به کتابخانه دانشگاه‌های بزرگ و یا دانشگاه محل تحصیل خود مراجعه نمایند.

همچنین این روزها، بسیاری از سایت‌های فروش کتاب الکترونیکی انواع کتاب را به صورت فایل پی دی اف و با قیمتی بسیار پایین به فروش می‌رسانند. پژوهشگران گرامی از این سایت‌ها نیز می‌توانند کتاب‌های مورد نظر خود را با قیمت مناسب خریداری نمایند.

برای مطالعه انواع مقاله و همچنین آشنایی با فهرست مجلات معتبر می‌توانید به پایگاه استنادی جهان اسلام و یا پایگاه مقالات آی اس آی  مراجعه نمایید. این دو پایگاه لیستی از مجلات معتبر را تهیه کرده و مقالات این مجلات را در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهند.

همچنین این دو پایگاه معتبر، هر مجله‌ای را که استانداردهای کیفی خود را پایین بیاورد از لیست خود خارج می‌کند. به همین دلیل از معتبر بودن اطلاعات و داده‌های موجود در مقالات این دو پایگاه مطمئن باشید. در مقاله پایگاه استنادی جهان اسلام به طور کامل در مورد این پایگاه برای شما عزیزان توضیح دادم.

همچنین در محتوای مقاله ISI  به طور کامل می‌توانید درمورد این پایگاه نیز اطلاعات کاملی کسب نمایید. این روش مانند هر روش دیگری مزایا و معایب مخصوص به خود را دارد. از مهمترین مزایای این روش می‌توان به کاهش هزینه‌ها در جمع‌آوری داده‌ها در انجام پایان نامه اشاره کرد. همچنین در این روش شما در مدت زمان کمتری به اطلاعات معتبر و دقیقی درباره داده‌های خود دست پیدا می‌کنید.

از معایب این روش می‌توان به قدیمی بودن داده‌ها اشاره کرد. به همین دلیل تلاش کنید از داده‌های مقالات وکتب جدید استفاده کنید.

۳٫ مصاحبه؛ جمع‌آوری داده‌ها در انجام پایان نامه

شاید بتوان گفت مصاحبه یکی از بهترین روش‌های جمع‌آوری داده‌های مختلف برای انجام پایان نامه است. اما چه عاملی این روش را به یکی از بهترین روش‌ها برای جمع‌آوری داده‌ها تبدیل کرده است؟ زیرا در این روش فرد پژوهشگر باید به صورت مستقیم با افراد دیگر صحبت کرده و داده‌های خود را از این افراد به دست آورد. این افراد ممکن علایق، سلیقه و نظرات مختلفی داشته باشند به همین دلیل داده‌های به دست آمده از این افراد نیز معتبر و دقیق است و موجب بالارفتن اعتبار علمی پایان نامه شما می‌شود.

در این روش فرد پژوهشگر به راحتی می‌تواند واکنش‌های افراد مختلف را مشاهده کرده و متوجه شود چرا پاسخ هر فرد با فرد دیگر متفاوت است. دانشجویان عزیز باید به این نکته مهم توجه داشته باشند که ممکن است بسیاری از افراد تمایل به مصاحبه نداشته باشند.

به همین دلیل باید قبل از هر چیز با این افراد ارتباط صمیمانه و دوستانه برقرار کنند. این کار باعث می‌شود افراد نسبت به پژوهش شما علاقه نشان دهند و اطلاعات واقعی‌تری را در اختیار شما قرار دهند. علاوه بر این وجود یک رابطه صمیمانه باعث می‌شود تا افرادی که با آنها مصاحبه می‌کنید پاسخ‌های دقیق‌تری به شما بدهند.

گاهی دیده می‌شود که هنگام مصاحبه، افراد به دلیل بی‌حوصلگی از پاسخ دادن به سوالات شما امتناع می‌ورزند و یا شروع به مسخره‌کردن وکم‌اهمیت جلوه دادن موضوع شما می‌کنند. از مزایای این روش می‌توان به رسیدن به درصدی بیشتری از جواب‌های سوالات اشاره کرد.

از معایب این روش نیز می‌توان به صرف زمان و هزینه زیاد اشاره کرد. شما برای مصاحبه با افراد باید زمان زیادی صرف نمایید و همچنین هزینه‌های رفت و آمد و… نیز باعث افزایش هزینه‌های شما می‌شود. البته به صورت غیر حضوری نیز می‌توانید مصاحبه خود را انجام دهید. در این حالت باید سوالات را از قبل تنظیم و در اختیار افراد بگذارید.

۴٫ پرسشنامه؛ جمع‌آوری داده‌ها در انجام پایان نامه

اگر بخواهیم یکی از متداولترین روش‌های جمع‌آوری داده برای پایان نامه را نام ببریم باید به روش پرسشنامه اشاره کنیم. این شیوه همانطور که از نامش پیداست با استفاده از پرسش از دیگران انجام می‌شود. در واقع پژوهشگر باید پرسشهایی را تهیه و در اختیار افراد دیگر بگذارد. اما آیا هر پرسشی را می‌توان در پرسشنامه به کار برد؟ قطعاً خیر. پرسش‌ها باید به طریقی آماده شوند که با استفاده از آنها بتوان به پاسخ‌های دقیقی برای پایان نامه دست یافت. به همین دلیل در طراحی پرسشنامه باید به نکات مهمی توجه کرد. از مهمترین این نکات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• توجه به هدف پژوهش: همیشه در تهیه پرسش‌ها باید به هدف پژوهش توجه کنید. همانطور که در مقاله پایان نامه چیست به شما عزیزان گفتم پایان نامه، پژوهشی است که در پاسخ به یک سوال نوشته می‌شود. به همین دلیل پرسش‌هایی که برای جمع‌آوری داده‌های پایان نامه تهیه می‌شوند باید با توجه به سوال و هدف پژوهش باشند.
• طرح پرسش‌های جذاب

بهتر است در شروع پرسشنامه از پرسش‌های جذاب و جالب استفاده کنید. این کار حس کنجکاوی را در فرد تحریک کرده و باعث می‌شود تا فرد به پاسخ به ادامه سوالات تشویق شود.

• تهیه مقدمه کوتاه

بهتر است در ابتدای پرسشنامه خود مقدمه کوتاهی درباره پایان نامه، کارها و نتایجی که از طریق این داده‌ها می‌خواهید به آنها دست پیدا کنید، بنویسید.

• تهیه سوالات قابل درک

حتماً باید در پرسشنامه از سوالاتی استفاده شود که برای افراد دیگر قابل درک باشد. ممکن است موضوع پایان نامه بسیار پیچیده باشد و بسیاری از افراد قادر به درک آن نباشند.

• به کار بردن پرسش‌هایی کوتاه

پرسش‌های شما نباید خیلی طولانی باشند، بلکه پرسش‌ها باید کوتاه، مختصر و در عین حال مفید باشند.

• رعایت ترتیب سوالات

معمولاً در اکثر پرسشنامه‌ها سوالات از آسان شروع و به سخت ختم می‌شوند. زیرا اینطوری از اول ذهن افراد درگیر سوالات پیچیده نشده و خسته نمی‌شوند و بقیه سوالات را نیز پاسخ می‌دهند.

انواع پرسشنامه‌ها به صورت زیر هستند:

• حضوری
• پستی
• الکترونیکی

از معایب این روش می‌توان به کامل نکردن کلیه پرسش‌ها توسط افراد اشاره کرد.

چرا باید با یک فرد متخصص و با تجربه در زمینه جمع‌آوری اطلاعات مشورت کنیم؟

پایان نامه در پاسخ به یک سوال نوشته می‌شود به همین دلیل برای رسیدن به پاسخ این سوال باید از داده‌ها و اطلاعاتی یونیک استفاده شود. اما انتخاب روش جمع‌آوری داده‌ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. زیرا هر پایان نامه موضوع مخصوص به خود را دارد و روش‌های مورد استفاده در انواع پایان نامه متفاوت است. به همین دلیل باید یک فرد حرفه‌ای و با تجربه در این زمینه شما را راهنمایی کند. گاهی اوقات استاد راهنما و استاد مشاور بیش از حد مشغله دارند به همین دلیل بهتر است از افراد با تجربه در این زمینه و یا دانشجویانی که واحد پایان نامه را پاس کرده‌اند کمک بگیرید.‌

کلام آخر

همانطور که در مقاله تفاوت روش آموزش محور و پژوهش محور برای شما عزیزان توضیح دادم؛ کلیه دانشجویانی که شیوه پژوهش محور را انتخاب کرده‌اند باید واحد پایان نامه را پاس نمایند. هر پایان نامه دارای بخش‌های مختلف است. برای انجام تجزیه و تحلیل‌های آماری ما به داده‌هایی نیاز داریم. برای جمع‌آوری داده‌ها در انجام پایان نامه معمولاً از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود.

این روش‌ها به پژوهشگران کمک می‌کند تا بتوانند راحت‌تر داده‌های مورد نیاز خود را جمع‌آوری نمایند. هر دانشجو باید با توجه به موضوع پایان نامه خود روش مورد نظر را انتخاب نماید. استاد راهنما و استاد مشاور از بهترین افرادی هستند که می‌توانند شما را در این زمینه راهنمایی نمایند. من در مقاله وظایف استاد راهنما به طور کامل درباره این مورد به شما عزیزان توضیح دادم. انواع روش‌ های جمع‌آوری اطلاعات در تحقیق

شامل، مطالعه مشاهده، پرسشنامه و مصاحبه است.

در مشاهد باید یک جامعه آماری را انتخاب، و رفتار و… را در آن جامعه بررسی کنید. در روش پرسشنامه، باید سوالاتی کوتاه و مفید تهیه و در اختیار افراد بگذارید. در روشی مانند مطالعه باید دانشجو از روی کتاب، مقاله و… داده‌های مورد نیاز خود را استخراج کند. در نهایت در روش مصاحبه باید با استفاده از مصاحبه حضوری یا غیر حضوری با افراد برای رسیدن به پاسخ‌های خود استفاده کنید. امیدوارم با خواندن این مقاله اطلاعات لازم درباره روش‌های جمع‌آوری داده برای پایان نامه خود را به دست آورده باشید.