انواع سرقت علمی چیست؟ چه جرمی دارد؟ به همراه تمام نکات مهم
انواع سرقت علمی چیست؟ چرا این همه بر یونیک بودن مطالب و عدم استفاده از مطالب دیگران تاکید میشود؟ چرا سرقت علمی یک جرم محسوب میشود؟
انواع سرقت علمی چیست؟ چگونه پژوهشهای خود را از اتهام سرقت علمی دور کنیم؟
این سوالات از بزرگترین و مهمترین سوالاتی هستند که به ذهن پژوهشگران خطور میکنند.
یادمه اوایل دانشجویی، چند تا دانشجو سال بالایی رو از دانشگاه اخراج کردن. برام سوال بود چرا این دانشجویان اخراج شدن. تا اینکه کمی تحقیق انجام دادم. بعد متوجه شدم این دانشجویان به خاطر سرقت علمی از دانشگاه اخراج شدن.
اون اوایل با سرقت علمی آشنا نبودم و نمیدونستم دقیقا چه کاریه!!! تا استادمون یه روز اومدن سر کلاس و درباره این موضوع توضیح کاملی دادن. اون موقع متوجه شدم چقدر انواع سرقت علمی کار بدی و چقدر به افراد مختلف آسیب میرسونه.
تازه اون شخصی هم که سرقت انجام داده کلی جریمه میشه. اینجا بود که متوجه شدم به دو طرف آسیب وارد میشه. اینقدر نکاتی که درباره انواع سرقت علمی و مسائل پیرامون اون مطرح میشه مهمه، که تصمیم گرفتم؛ یه مقاله جامع و کامل برای شما عزیزان بنویسم. در ادامه همراه من باشید تا با همه چیز درباره انواع سرقت علمی و… آشنا شید.
آشنایی با سرقت علمی
اسرقت علمی و ادبی همانطور که از نامش پیداست، به کار بردن ایدهها، نوشتهها، اختراعات و… بدون اطلاع فرد و یا اجازه گرفتن از او است. حتی اگر شما بدون اجازه یک فرد از اطلاعات و نوشتهها او در مقاله خود استفاده کنید و نامی از نویسنده ذکر نکنید؛ کار شما سرقت علمی محسوب میشود.
البته سرقت علمی به این موارد محدود نمیشود. نوشتن هر متنی برای دیگران مانند پایان نامه یا مقاله که شخص مقابل هیچ نوع تلاشی برای نوشتن آن نکرده باشد. سرقت علمی محسوب میشود.
آشنایی با قوانین سرقت علمی و ادبی
هنوز در سراسر جهان قوانین مشخصی برای انواع سرقت علمی و ادبی وجود دارد. فقط معیارهایی توسط برخی مجلات یا موسسات برای میزان کپی بودن یا همان سرقت علمی در نظر گرفته شده است.
چند درصد پایان نامه میتواند کپی باشد؟ در این معیارها، اگر متنی به سایر متنها کمتر از 15% شباهت داشته باشد، از نظر مجله قابل پذیرش است. اما اگر این شباهت بالای 25% درصد باشد، از منظر نشریات و سایر موسسات سرقت علمی محسوب میشود.
همیشه به خاطر داشته باشید، سرقت علمی از جمله جرائمی است که اعتبار و آبروی نویسنده را به خطر میاندازد. زیرا خوانندگان و پژوهشگران دیگر نمیتوانند به این فرد اعتماد کنند.
ممکن است یک نویسنده تعداد زیادی کار علمی و پژوهشی اورجینال داشته باشد. اما با نوشتن یک مقاله کپی و انجام انواع سرقت علمی، همه سابقه علمی فرد زیر سوال خواهد رفت. اکثر کارهایی که در این زمینه انجام میشود، تخلف بوده و جرم محسوب میشود.
مجازات این جرم در کشورهای مختلف متفاوت است. به عنوان مثال در برخی از کشورها مجازات نقدی برای سرقت علمی در نظر گرفته شده است. حتی در بعضی از کشورها، مجازات حبس نیز علاوه بر جریمه نقدی به انواع سرقت علمی تعلق میگیرد.
همچنین اگر نویسنده و یا ناشری از فرد متخلف شکایت کند، نه تنها شهرت فرد متخلف به خطر میافتد، بلکه مجازات قانونی نیز برای او در نظر گرفته میشود.
چرا انواع سرقت علمی کاری غیر اخلاقی محسوب میشود؟
انجام کلیه کارهای پژوهشی مانند نوشتن پایان نامه، نوشتن کتاب و انواع مقاله علمی مانند مقاله ISI به این آسانیها که فکر میکنید نیست!!! یک پژوهشگر باید زمان زیادی را صرف تحقیق و پژوهش نماید. همچنین علاوه بر زمان باید هزینههای مختلفی مانند هزینه دسترسی به مقالات مختلف برای گرفتن ایده، خرید کتاب، هزینههای رفت و آمد به مراکز علمی مانند کتابخانهها و… را نیز در نظر گرفت. پژوهشگران باید تعداد زیادی مقاله و کتاب را مطالعه کنند تا بتوانند ایدهها و روشهای جدیدی را در مقالات خود به خوانندگان ارائه دهند. همه این کارها به صرف وقت زیادی نیاز دارد. در حقیقت پژوهشگران برای نوشتن یک کار علمی و پژوهشی بهترین اوقات زندگی خود را در کتابخانهها و یا پشت لبتاپ و کامپیوتر سپری میکنند تا قادر به ارائه یک کار با کیفیت برای حل مشکلات مردم و جامعه باشند. حالا تصور کنید یکنفر بخواهد از کلیه کارهای پژوهشی آماده این افراد استفاده کند، قطعاً کلیه زحمات این افراد نابود میشود. به همین دلیل انواع سرقت علمی و ادبی جرم محسوب میشوند.
عواقب انواع سرقت علمی و ادبی چیست؟
از آنجا که انواع سرقت علمی و ادبی به پژوهشگر و نویسنده اصلی آسیبهای زیادی وارد میکند، برای فرد متخلف مجازاتهای سنگینی در نظر گرفته شده است. اگر کارشناسان یک دانشگاه متوجه شوند که یک دانشجو در زمینه نوشتن پایان نامه و… اقدام به سرقت علمی کرده است؛ حکم اخراج آن دانشجو را صادر میکنند. همچنین در پرونده دانشجو ممکن است مهر متقلب زده شود. وجود این مهر تاثیر زیادی روی آینده کاری دانشجو میگذارد. زیرا ممکن است یک کارفرمای زرنگ با دقت پرونده شما را مطالعه و متوجه مهر شود. در این صورت حتماً استخدام شما کنسل خواهد شد.
علاوه بر این اگر یک شرکت و یا موسسه متوجه شود که کارمندش به جای کارهای پژوهشی و نوآوری اقدام به سرقت پژوهشهای دیگران کرده است، قطعاً آن کارمند را اخراج خواهد کرد. با انجام سرقت علمی نه تنها اعتبار و آبرو فرد، بلکه موقعیت کاری و تحصیلی فرد نیز به خطر خواهد افتاد.
علاوه بر این با شکایت نویسنده اصلی، دانشگاه و… فرد متخلف شناخته شده و باید جریمه پرداخت نماید. بسیاری از ما فک میکنیم انواع سرقت علمی و ادبی آگاهانه انجام میشود. در حالی که همیشه اینطور نیست. به عنوان مثال هنگامی که شما نوشتن پایان نامه خود را به دیگران میسپارید، ممکن است این افراد یکسری مطالب کپی را به عنوان پایان نامه به شما تحویل دهند.
در حالی که شما تصور میکنید در برابر هزینه بالایی که پرداخت کردهاید یک پایان نامه اورجینال تحویل خواهید گرفت. حالا تصور کنید شما بدون اطلاع از کپی بودن پایان نامه آن را به دانشگاه تحویل میدهید. اساتید دانشگاه با یک بررسی ساده متوجه کپی بودن شده و با اطلاع به بازرسی دانشگاه، خواستار اخراج شما خواهند شد.
مطالب گفته شده در مورد نوشتن مقاله، کتاب و… توسط دیگران صدق میکند. حتی گاهی اوقات بعضی از اساتید برای بالا رفتن رتبه هیئت علمی از دانشجویان میخواهند که برایشان مقاله بنویسند. بسیاری از دانشجویان در این مواقع به دلیل نداشتن دانش کافی اقدام به کپی مقاله و تحویل آن به استاد میکنند.
بعضی از استادان هم بدون بررسی مقاله آن را جهت ارتقا رتبه علمی خود به دانشگاه ارائه میدهند. پس از بررسی دانشگاه متوجه کپی بودن شده و استاد متخلف شناخته میشود. پس حتماً تا حالا متوجه شدهاید که ممکن است بسیاری از افراد بدون اینکه خودشان بدانند اقدام به سرقت علمی میکنند. احترام به حکم شرعی پایان نامه نویسی و انواع کارهای پژوهشی شما را از هرگونه سرقت علمی مصون نگه میدارد.
آشنایی با انواع سرقت علمی و ادبی
سرقتهای علمی و ادبی دارای انواع مختلف هستند. اینکه بتوانیم انواع سرقت علمی را تشخیص بدهیم بسیار مهم است. همچنین باید متوجه شد این سرقتها به صورت عمدی یا غیر عمدی انجام شده است. در ادامه با انواع سرقت علمی و ادبی آشنا میشوید.
- سرقت علمی و ادبی کامل
اگر بخواهم یکی از بدترین انواع سرقت علمی را نام ببرم باید به سرقت علمی و ادبی کامل اشاره کنم. اما چرا از این نوع از سرقت علمی به عنوان بدترین نوع یاد میشود؟ زیرا یک فرد اقدام به انتشار کامل یک متن تهیه شده توسط فرد دیگر به نام خود میکند. در حقیقت این نوع از سرقت علمی یک نوع مالکیت فکری و معنوی محسوب میشود.
- سرقت ادبی مبتنی بر منبع
گاهی اوقات هنگامی که افراد از منابع مختلف استفاده میکنند؛ نوعی سرقت علمی اتفاق خواهد افتاد. مثلاً پژوهشگر در تحقیق خود منابعی را ذکر میکند که اشتباه هستند و یا حتی بدتر از وجود خارجی برخوردار نیستند.
علاوه براین امکان دارد پژوهشگر از منبع دومی استفاده کرده ولی در پژوهش خود فقط از منبع اولیه یاد نماید.
- انواع سرقت علمی و ادبی؛ دستکاری دادهها
اگر دادههای موجود در یک مقاله دستکاری شوند، سرقت علمی رخ داده است.
اما منظور از دادهسازی چیست؟ منظور ایجاد دادههایی که در حالت واقعی وجود ندارند و یا حذف و اضافه کردن داده به یکسری دادههای دیگر است. شاید اگر دادهها در سایر موارد دستکاری شوند زیاد مشکلی ایجاد نشود. اما اگر این تغییر دادهها در پژوهشهای آزمایشگاهی و یا پزشکی رخ دهد تاثیر بسیار بدی روی پژوهشهای پزشکی گذاشته و باعث به خطر افتادن جان انسانها میشود. بیشتر سرقت های ادبی در جدول رخ میدهد.
- سرقت علمی و ادبی مستقیم
به این نوع از سرقت علمی کلامی نیز گفته میشود. تفاوت این نوع از سرقت علمی با نوع کامل در چیست؟ در سرقت مستقیم شخص بخشهایی از مقالات افراد مختلف را کپی و مقاله خود را کامل میکند. در این نوع از سرقت فرد قسمت کپی شده را بدون هیچ نوع تغییر و یا ذکر منبع در کار پژوهشی خود استفاده میکند.
- سرقت علمی از جیب خود
سرقت علمی و ادبی شخص همانطور که از نامش پیداست از خود کارهای شخص نویسنده و توسط خود نویسنده انجام میشود!!!
در این نوع از سرقت نویسنده در پژوهشهای جدید خود از همه یا بخشی از پژوهشهای قبلی استفاده میکند. این استفاده بدون اشاره به منبع قبلی و یا رفرنس دادن به آن است. همچنین در مواردی رخ میدهد که نویسنده مقاله خود را که در یک مجله چاپ کرده ولی برای چاپ در یک مجله دیگر نیز ارسال کند.
یا مقالاتی را که در کنفرانسهای قبلی ارائه داده برای کنفرانسهای جدید که برگزار میشوند ارسال نماید. البته نویسندههایی که این نوع از سرقت را انجام میدهند خود متن با اندکی ویرایش و یا بخشی از آن را برای مجله ارسال میکنند.
این نوع از سرقت به صورت عمدی و آگاهانه بوده و به وسیله افرادی انجام میشود که قبلاً کارهای پژوهشی زیادی انجام دادهاند و تصور میکنند اگر در بین این کارها چند مورد را به صورت کپی و تکراری ارسال نمایند کسی متوجه نخواهد شد.
خیلی کم پیش میآید نویسندگان تازهکار این کار را انجام دهند. نام دیگر سرقت ادبی چیست؟ نام دیگر این کار بازیافت است. معمولاً مجلات معتبر با استفاده از نرمافزارهای خاصی میزان کپی را مشخص میکنند. پس حتماً هنگام انجام کارهای پژوهشی باید به این نکته مهم توجه داشته باشید که یک کار پژوهشی مانند، مقاله، پایان نامه و… را تنها یکبار در محافل علمی و دانشگاهها میتوانید ارائه دهید؛ حتی اگر متعلق به خودتان باشد. اگر میخواهید از پژوهش قبلی خود استفاده کنید، میتوانید ایده همان پژوهش را انتخاب و تحقیقات جدیدی در مورد آن انجام دهید.
- سرقت علمی بازنویسی شده
این نوع از سرقت همانطور که از نامش پیداست، یکجور بازنویسی و تغییر در متن پژوهشی دیگران به شمار میرود. کسانی که این کار را انجام میدهند برای بازنویسی از کلمات جدید و مرتبط استفاده میکنند. مسئله مهمی که باید به آن توجه شود این است که شاید کلمات با مترادف و یا مشابه خود جایگزین شده باشند اما ایده دقیقاً همان ایده است. به همین دلیل سردبیر مجلات و یا افراد با تجربه مانند اساتید به راحتی متوجه این نوع از سرقت میشوند.
- نگارش نادرست
نام دیگر نگارش نادرست انتساب غلط است. اما چرا چنین نامی برای این نوع از سرقت انتخاب شده است؟
در این نوع از سرقت، یا فردی در کارهای پژوهشی سهیم است اما هیچ سهمی از نظر اعتبار علمی برای او در نظر گرفته نمیشود. یا ممکن است برخلاف این موضوع اتفاق بیفتد. برای فردی که هیچ نوع کارعلمی انجام نداده در یک کار پژوهشی اعتبار علمی لحاظ شود. به همین خاطر باید نام کسانی که در این پژوهش شرکت داشتهاند در فهرست و یا در بخش قدردانی آورده شود.
همچنین افرادی که نوشتن مقاله و یا سایر کارهای پژوهشی خود را به دیگران میسپارند، مرتکب این نوع از سرقت شدهاند.
- سرقت علمی و ادبی موزائیکی
پی بردن به این نوع از سرقت میتواند بسیار دشوار باشد، زیرا اشخاص بخشی از متن فرد دیگری را به صورت بسیار نامحسوس در تحقیقات خود استفاده میکنند. این سرقت نیز جز سرقتهای عمدی محسوب میشود.
برای اینکه در این زمینه سرقت ادبی انجام ندهید، باید متن را بازنویسی کرده و به منبع بازنویسی نیز اشاره نمایید.
- سرقت علمی و ادبی ناخواسته
این نوع از سرقت معمولاً توسط دانشجویان و افراد تازه کار انجام میشود. البته در بعضی از مواقع این نوع از سرقت را میتوان در کارهای پژوهشی که اساتید برای افزایش رتبه علمی خود به دانشجویان سپردهاند مشاهده کرد. بسیاری از دانشجویان همانطورکه قبلاً توضیح دادم به دلیل نداشتن تجربه کافی نوشتن انواع مقاله علمی و پایان نامه خود را به افراد دیگر میسپارند.
در اینگونه مواقع این افراد ممکن است مطالب کپی را به عنوان مطالب علمی و پژوهشی به دانشجو تحویل دهند بدون اینکه دانشجو از کپی بودن مطالب اطلاع داشته باشد. در هر حال چنین استادان و دانشجویانی متخلف شناخته میشوند.
نحوه شکایت از سرقت علمی چگونه است؟
نحوه شکایت از افراد خاطی چگونه است؟ این مهمترین سوالی است که به ذهن پژوهشگرانی که نتیجه تحقیقات آنها سرقت شده خطور میکند. در ادامه اطلاعات کاملی درباره این موضوع کسب میکنید.
شکایت از فرد یا افرادی که سرقت علمی را انجام دادهاند دقیقاً مانند سایر شکایتها است. برای طی پروسه قانونی باید شاکی خصوصی وجود داشته باشد. برای شکایت از فرد یا افراد خاطی، شاکی خصوصی باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی رفته و شکواییه خود را در آنجا تنظیم نماید. علاوه بر این اگر شاکی اقدام به گذشت از فردی که سرقت علمی را انجام داده کند، پروسه شکایت و دادگاه متوقف خواهد شد.
در هرحال شما عزیزان برای شکایت از فردی که سرقت علمی را انجام داده باید مدارک و شواهد لازم را داشته باشید تا بتوانید آنها را ارائه دهید. پس از بررسی مدارک توسط دادگاه و کارشناسان حکم صادر میشود. در صورتی فرد متهم تبرئه خواهد شد که بتواند بیگناهی خود را در دادگاه اثبات کند.
همچنین رسیدگی به این جرم در دو مرحله انجام خواهد شد. در مرحله اول شکواییه به دادسرا ارسال میشود. در صورت اثبات جرم در دادسرا پرونده به دادگاه ارسال خواهد شد. حتماً این سوال به ذهن شما هم خطور کرده که چگونه مقاله بنویسید که به سرقت علمی متهم نشوید. در ادامه با مهمترین راهکارهایی که به شما در این زمینه کمک میکند، اشاره میکنیم.
- حتماً نام منبع مورد استفاده را بیان کنید.
هنگامی که در متن خود از قسمتی از مقالات دیگران استفاده میکنید، باید حتماً باید نام شخص، منبع و… را ذکر کنید. البته در فهرست منابع، پاورقی نیز میتوانید به اطلاعات نوسینده و منبع استفاده شده اشاره نمایید. این کار نشان میدهد شما سرقت علمی انجام ندادهاید. همچنین خوانندگان با نام و مقاله نویسنده آن منبع نیز آشنا خواهند شد. هر روش رفرنسدهی قوانین مخصوص به خود را دارد. شما عزیزان باید با توجه به موضوع پژوهش خود روش مورد نظر را انتخاب نمایید. همچنین در هنگام استفاده از روشهای ارجاعدهی باید یک سبک را در کل متن به کار ببرید.
- توجه به پارافریز متن
منظور از پارافریز چیست؟ اولین باری که این کلمه رو شنیدم فک کردم یه کار عجیب و غریبه!! در حالی که یک کار ساده بود که باید با دقت انجام میشد. منظور از پارافریز اینه که شما با دقت پژوهشهای دیگران مطالعه کنید و سپس برداشتهای خودتون رو با زبون خودتون بنویسید. اما حتماً به این نکته مهم توجه کنید که باید حتماً در این روش هم منابع را ذکر نمایید. همچنین در هنگام پارافریز نباید اقدام به تغییر ایده اصلی نویسنده نمایید.
- استفاده از علامت نقل قول
در صورتی که تمایل به استفاده از نقلقول آن هم به صورت مستقیم دارید؛ باید دقیقاً عین همان جملات را در داخل علامت نقل قول بگذارید. علامت « » بهترین راه ممکن برای جلوگیری از متهم شدن به انواع سرقت علمی و ادبی است. همچنین نه تنها باید از علامت نقل قول استفاده کنید، بلکه باید آن را به منبع اصلی ارجاع دهید.
- با ایدههای خود چه کنیم؟
شما باید در مقاله خود تمام تحقیقات را که یونیک است بیاورید. همچنین باید نظرات خود را در پژوهش بیان نمایید. اما با ذکر منابع و رفرنسدهی، پژوهشهای خود را از هرگونه اتهام سرقت دور نگه دارید.
- استفاده از ابزار تشخیص سرقت ادبی
گاهی اوقات نویسندگان قصد سرقت علمی و ادبی را ندارند. اما به گونهای عبارات را به کار بردهاند که شبیه یک پژوهش دیگر شده است. در اینگونه مواقع برای مطمئن شدن از اورجینال بودن مقاله باید از ابزارهای تشخیص سرقت ادبی استفاده کنید. اینگونه ابزارها دقت بالایی دارند و به شما در تهیه یک متن اورجینال کمک زیادی میکنند. شما عزیزان میتوانید به راحتترین شکل ممکن از این ابزارها به صورت آنلاین استفاده کنید. این ابزارها با اسکن کردن متن شما در زمانی کوتاه، متن کپی را هایلایت کرده و حتی لینک منبع را نیز به شما میدهد.
معتبرترین سایت تشخیص میزان سرقت ادبی چه ویژگیهایی باید داشته باشد؟
به سایت تشخیص میزان سرقت ادبی، سایت پارافریز متون گفته میشود. دو موردی که حتماً باید یک سایت معتبر دارا باشد شامل کیفیت خدمات و میزان استفاده کاربران است. قطعاً هر چه خدماتی که به یک سایت ارائه میشود بهتر و بیشتر باشد، کیفیت آن نیز بالاتر است. علاوه بر این سایتی که بازدید بالایی دارد، حتماً امکانات و خدمات صادقانهای را به مشتریان خود ارائه میدهد. از دیگر ویژگیهای بهترین سایت تشخیص سرقت علمی میتوان به موارد زیر نیز اشاره کرد:
- استخدام کارشناسان با تجربه و متخصص برای پاسخگویی به مشکلات احتمالی در این زمینه
- اخذ انواع گواهی کیفیت و تضمین
سایتهایی که برای تشخیص سرقت ادبی تاسیس میشوند معمولاً باید دارای گواهینامههای معتبر باشند.
- آشنایی با نیازهای مشتری
سوالات متداول:
- منظور از سرقت علمی چیست؟ سرقت علمی نوعی پدیده منفی اجتماعی است که افراد به صورت عمدی یا غیر عمدی، از متون، ایدهها، اختراعات و… به نفع خود بدون اجازه و ارجاع به صاحب آن استفاده میکنند.
- چه مجازاتی برای سرقت علمی در نظر گرفته شده است؟ میزان مجازات بسته به میزان استفاده از آثار علمی و ادبی افراد متفاوت است. اما معمولاً مجازاتهایی مانند حبس، پرداخت جزای نقدی و خسارت به افراد خاطی تعلق میگیرد.
- چگونه میتوان از فرد خاطی شرکت کرد؟ ابتدا باید شاکی خصوصی به دادسرا مراجعه و شکایت خود را تنظیم کند. در صورت مجرم شناخته شدن طرف مقابل پرونده به دادگاه ارجاع میشود.
کلام آخر
انواع سرقت علمی و ادبی این روزها به شدت افزایش یافته است. شاید یکی از مهمترین دلیل این موضوع، تنبلی افراد برای انجام کارهای علمی و پژوهشی باشد. انواع سرقت علمی و ادبی از بدترین کارهایی است که به پژوهشگران ضربه وارد میکند.
زیرا برای انجام کارهای علمی باید زمان زیادی را صرف کرد. علاوه بر زمان باید هزینههای زیادی مانند هزینه رفت و آمد به مراکز علمی و کتابخانهها، دسترسی به سایتهای مختلف و… را نیز پرداخت کرد. شکایت سرقت پایان نامه از رایجترین شکایتهای سرقت علمی است.
همچنین پژوهشگران بهترین ساعات عمر خود را به نوشتن کارهای علمی اختصاص میدهند. حالا تصور کنید، شخصی بدون هیچ نوع زحمتی از نتایج کارهای این پژوهشگران استفاده نماید. به همین دلیل برای انواع سرقت علمی و ادبی، مجازاتهای مختلفی مانند حبس و یا جریمه نقدی و یا حتی اخراج از دانشگاه و محل کار در نظر گرفته شده است.
امیدوارم با خواندن این مقاله اطلاعات کافی درباره انواع سرقت علمی و ادبی، مجازاتهای آن و… به دست آورده باشید.
پیشنهاد ویژه: بسته آموزشی گنجینه طلایی، از انتخاب موضوع تا دفاع فوقالعاده پایان نامه کلیک کنید
دیدگاهتان را بنویسید